Bilim insanları, bu dev su taşıma bandının artık yavaşladığını ve çöküşün eşiğinde olabileceğini söylüyor. Bu da yalnızca okyanusları değil, tüm gezegenin iklim sistemini sarsabilecek bir gelişme.

Derinliklerden Gelen Tehlike

Çin Bilimler Akademisi Oşinoloji Enstitüsü ve San Diego Üniversitesi araştırmacıları, Atlantik Okyanusu’nda 1000–2000 metre derinlikte tespit edilen olağanüstü sıcak su tabakalarının AMOC’un zayıfladığına dair “kilit bir parmak izi” taşıdığını belirtiyor.

Bu derinlikler, yüzeydeki dalgalanmalardan ve atmosferik değişkenlikten izole olduğu için, okyanusun “gerçek nabzını” gösteriyor. Bulgulara göre, bu sıcaklık anomalileri AMOC’un bu yüzyılın ilerleyen dönemlerinde tamamen durabileceğine işaret ediyor.

Küresel Isınmanın Gölgesinde Donan Bir Kıta!

AMOC, tropiklerden kuzeye doğru sıcak su taşıyarak Avrupa ve Kuzey Amerika kıyılarını ılıman tutan görünmez bir ısıtıcı gibi çalışıyor. Ancak Grönland’daki eriyen buzullar, okyanusa büyük miktarda tatlı su akıtıyor -ve bu da AMOC’un motorunu besleyen tuzluluk dengesini bozuyor.

Sistem çökerse, Avrupa’da sıcaklıklar ortalama 15°C düşebilir, bazı bölgeler -30°C’yi bulan kışlara sahne olabilir.

İzlanda İklim Bakanı Johann Pall Johannsson, bu durumu “ulusal güvenliğe doğrudan bir tehdit” olarak tanımlıyor.

Bilimsel Modeller Alarm Veriyor

Massachusetts Institute of Technology (MIT) tarafından geliştirilen MITgcm adlı iklim modeli, yavaşlayan akıntıların okyanusun alt katmanlarında ısınmaya neden olduğunu doğruladı.

Bu süreç, “baroklinik Kelvin dalgaları” adı verilen enerji dalgalarını tetikliyor ve bu dalgalar tropik bölgelere ulaştığında bile orta derinliklerde ısınma yaratıyor. Yani okyanusun içinden yayılan bir enerji dalgası, küresel sıcaklık dağılımını yeniden şekillendiriyor olabilir.

Geçmişte Yaşandı, Yine Olabilir

Bilim insanları, AMOC’un geçmişte en az bir kez çöktüğünü biliyor: yaklaşık 12 bin yıl önce, son buzul çağının bitiminde.

O dönemde Kuzey Yarımküre hızla soğumuş, Avrupa kıtası kalın bir buz tabakasıyla kaplanmıştı.

Bugün ise farklı bir tablo var: küresel ısınma atmosferi ısıtırken, okyanuslar kendi içinde soğuma ve ısınma dengesizliği yaşıyor. Bu karmaşa, iklim sisteminin sınırlarını zorlayan bir “ters kutup etkisi” yaratabilir.

Bilimin Uyarısı

Bristol Üniversitesi’nden Prof. Jonathan Bamber, AMOC’un tamamen çökmesi halinde “Kuzeybatı Avrupa’nın Kanada’nın Arktik bölgeleri kadar soğuk hale geleceğini” söylüyor.

Bu yalnızca Avrupa’nın kaderi değil; tropik bölgelerde kuraklık, yağış rejimlerinin kayması ve ani hava değişimleride kaçınılmaz sonuçlar arasında.

Bir zamanlar yalnızca bilim kurgu filmlerinde gördüğümüz “yeni buzul çağı” senaryosu, artık laboratuvarlardan ve iklim modellerinden çıkan soğuk bir gerçek olarak karşımızda.