Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, yalnızca siyasi ve toplumsal alanda değil, doğa ve çevre konularında da örnek bir lider olarak öne çıktı. Modern tarımın temellerini atan Atatürk, ülkenin kalkınması için çevreyle uyumlu üretim modellerini hayata geçirdi.
Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte vatanın her karışında kalkınmayı hedefleyen Atatürk, çevre bilincini her fırsatta dile getirdi. “Ormansız ve ağaçsız toprak vatan değildir.”, “Çevreyi korumak aklın gereğidir.” ve “Ağaç, çiçek ve yeşillik uygarlık demektir.” sözleriyle doğaya olan saygısını açıkça gösterdi.
Modern Tarımın Öncüsü
Atatürk, başta Ankara olmak üzere birçok şehirde tarım ve hayvancılık faaliyetlerini geliştirmek amacıyla örnek çiftliklerin kurulması talimatını verdi. Ankara’daki Atatürk Orman Çiftliği (AOÇ), bu çalışmaların en önemli simgelerinden biri oldu. Uzmanların “tarıma elverişsiz” dediği bir arazide kurulan çiftlik için Atatürk, “Burası vatan toprağıdır ve kaderine terk edilemez.” diyerek kararlılığını ortaya koydu.
Bu arazide hem bitkisel hem de hayvansal üretim yapıldı; elde edilen ürünler pazarlarda satılarak ekonomiye katkı sağlandı. Tarıma verdiği önemi, “Eğer milletimizin büyük çoğunluğu çiftçi olmasaydı, biz bugün dünya üzerinde olmayacaktık.” sözleriyle de vurguladı.
“O Dal Kalacak, Köşk Gidecek”
Atatürk’ün doğa sevgisini en iyi anlatan olaylardan biri 1929 yılında Yalova’da yaşandı. Kentte sıtma salgınını incelemek için bulunduğu sırada, sahilde gördüğü çınar ağacının yanında bir köşk yapılmasını istedi. Ancak köşkün inşası tamamlandıktan sonra, ağacın dalları binaya değmeye başladı. Bahçıvan dalları kesmek isteyince Atatürk, tarihe geçen şu sözleri söyledi:
“Yaş dal kesilmez. O dal kalacak, köşk gidecek.”
Bunun üzerine köşk, özel bir ray sistemiyle 4 metre 80 santimetre doğuya kaydırıldı. O günden bu yana yapı, “Yürüyen Köşk” adıyla bugün müze olarak ziyaretçilerini ağırlıyor.
Yeşil Cennet Projesi
Cumhuriyet’in ilk yıllarında Atatürk, doğa, tarım ve çevre alanlarında yürüttüğü çalışmalar kapsamında “Yeşil Cennet Projesi”ni başlattı. Bu proje ile ülke genelinde ağaçlandırma yapılması ve modern çiftliklerin kurulması hedeflendi.
Silifke, Dörtyol, Yalova ve Ankara’da kurulan çiftliklerde gençlere tarım eğitimi verilerek, üretilen ürünler uygun fiyatlarla halka sunuldu. Bu çalışmalar, hem tarımsal kalkınmaya hem de çevre bilincinin gelişmesine öncülük etti.
“Tarih Atatürk’ü Haklı Çıkardı”
Yürüyen Köşk Derneği Başkanı Metin Erdoğan, Atatürk’ün çevreye duyarlılığını 1920’li ve 1930’lu yıllarda ortaya koyarak, dünyada ancak 1970’lerde gelişen çevrecilik bilincinin öncüsü olduğunu belirtti. Erdoğan, “Atatürk, hem Türk milletine hem de dünyaya doğanın korunmasının bir medeniyet göstergesi olduğunu anlatmıştır. Çınar ağacının dalını kesmek yerine köşkü taşımak, doğaya saygının ve aklın simgesidir.” dedi.
